Vele jaren geleden zong een Nederlandse zangeres een nogal zwaar filosofisch lied met bovenstaande titel. ‘Waarheen leidt de weg die wij moeten gaan?’ wilde zij weten en ook; ‘waartoe zijn wij op aarde?’ Het lied eindigde met de vraag hoe lang dit allemaal nog ging duren en in de laatste, nogal kromme, zin zat dan de clou. (En hoe lang, ja hoe lang nog duurt de tijd dat wij zijn bevrijd) De zangeres wachtte dus op bevrijding voor zichzelf en de mensheid. Het lied wordt op menige begrafenis gedraaid. Wellicht met het idee dat de overledene nu eindelijk bevrijd is en wie weet de zin van het leven ingefluisterd heeft gekregen in de laatste ogenblikken voor de dood. Of, wie zal het zeggen, in een grootse openbaring daarna.

Tijdens ons leven willen wij ook wel eens (heel graag) weten waar het heen moet. Het waarvoor is altijd wel duidelijk als die vraag opkomt; we willen iets anders dan wat er hier en nu verschijnt. Een beter gevoel, betere omstandigheden of zelfs een betere wereld creëren. Want hier en nu is niet goed genoeg. De (geestelijke) pijn hebben we liever weg, de onzekerheid mag nu onderhand wel eens oplossen en aan dat verdriet moet ook zo snel mogelijk een einde komen. We willen ergens heen waar zich dat allemaal niet bevindt. Waarvoor is dan een stomme vraag. Niemand wil toch pijn, onzekerheid en verdriet? Dus vertel ons even gauw hoe we daar vanaf komen. Waar bevindt zich die plek waar het opgelost is? Hopelijk toch niet pas in de dood?

En zodra dit de insteek is, verdwalen we acuut en gegarandeerd. In alle onschuld. Want we verzetten ons tegen een tijdelijke, in essentie illusoire maar levensechte manifestatie van pijn, onzekerheid en verdriet. Zo hebben we dus, naast de pijn, de onzekerheid en het verdriet, ook nog de ervaring van verzet. Plus de ervaring van iets anders willen. Die is er dan ook. Strijd en streven.

Stel hè, stel nu dat je je zou realiseren dat je nergens heen hoeft. Wát er zich ook aandient. Omdat je in essentie ook nergens heen kúnt. Er is altijd, in het eeuwige hier en nu, simpelweg een ervaring van mens-zijn in vele facetten. Van pijn en opluchting, van onzekerheid en vertrouwen, van verdriet en vreugde. Daar kun je helemaal niet uit (tenzij jij even, ook weer tijdelijk, oplost in een eenheidservaring). Dit is het. Hier en nu. Verdriet, onzekerheid of pijn. En de bevrijding waarover gezongen werd zit in mijn beleving, maar ik hoor graag van je als dat jou anders toeschijnt, niet aan het einde van je verdriet, onzekerheid of pijn op een toekomstig moment of in een andere situatie, maar enkel in de wetenschap wat het is. Er middenin. Een menselijke ervaring. Dat maakt verzet (en daarmee het lijden) niet langer logisch. Want waarvoor zou je dat nog doen?

(En ik zeg niet dat deze ‘kennis’ ervoor zorgt dat er nooit meer verzet opkomt hoor. Maar het maakt de menselijke ervaring een stuk makkelijker.)

Foto © Rob Tol