Op de alternatieve basisschool die ik bezocht, hadden de kinderen zelf veel inspraak en om te zorgen dat dit alles in goede banen liep, bestonden er protocollen. In zo’n protocol stond wat de gang van zaken was omtrent een bepaalde actie, bijvoorbeeld het opstellen van een nieuwe regel (iets waar kinderen zelf in mee mochten beslissen of mochten aandragen).

Het idee was dat het leven hier makkelijker van zou worden. Op zich was dat ook zo hoor. Zelf hoefde iemand die zoiets wilde ondernemen in ieder geval alleen de van tevoren beschreven stappen te volgen.

Maar na een tijdje liep het uit de hand, toen er een meneer op het idee kwam het protocol der protocollen op te stellen. Dat was namelijk een protocol dat je vertelde hoe een protocol nu eigenlijk opgesteld moest worden.

Wij vonden het destijds hilarisch en grapten erop los over dat het volgende protocol zou gaan over hoe je naar de wc moest gaan. En er binnen de kortste keren een regel zou zijn over de precieze manier waarop je je jas moest ophangen. Want als er zelfs een protocol was voor de protocollen, dan kon je maar meteen beter écht overal regels voor bedenken.

Inmiddels zie ik dat ultieme protocol in een ander licht – meer als een wanhopige poging tot extra controle, een manier om te zorgen dat er niets ‘mis’ kon gaan. Als de persoon die het opstelde nu maar zorgde dat iedereen protocollen zou opstellen op dezelfde manier, dan was er grip op wat er zich voordeed.

Niet alleen op mijn alternatieve school was er de behoefte aan controle; die drijfveer kennen meer mensen. Ouders willen controle over hun kinderen. Kinderen willen controle over hun bedtijd. Managers willen controle over hun team. Op weg naar je werk wil je controle over de file. En ga zo maar door.

Alsof het mogelijk is om de wereld zo in te richten dat hij volledig naar jouw hand gezet is. Een protocol lijkt je de invloed te geven om te bepalen hoe protocollen (en zodoende regels) er in de toekomst uit gaan zien, maar dat werkt natuurlijk alleen als mensen zich er ook aan houden. Dat geldt ook voor andere vormen van controle. Doorgaans zijn er zoveel factoren die een rol spelen omtrent het ‘ding’ waar controle over moet zijn dat het eigenlijk onmogelijk is om het volledig in bedwang te houden.

Alsof het NODIG is om controle te hebben. En we beter worden van zelf bepalen wat er wanneer gebeurt en op welke manier. Spoiler: dat worden we niet. Alle regels die je opstelt lijken duidelijk, maar zorgen uiteindelijk met name voor onrust in je hoofd. Altijd maar bezig moeten zijn met of je acties wel passen binnen de gestelde richtlijnen… Poeh.

Alsof we niet ook oké zijn zónder die controle. Oh, wacht… Dat zijn we wel. 😉 Er is niets nodig van buitenaf: alles wat je ooit nodig kunt hebben zit gewoon al in je. En juist in de afwezigheid van een continue controledrift heb je de kans om creatief te zijn. Nieuwe dingen te bedenken. Het leven te laten gebeuren. Ik ben benieuwd wat het de meneer van de protocollen (en de rest van de wereld!) zou brengen als dit gezien werd.

Share This