Er verscheen vorige week een filmpje waarin een Nederlandse vrouw die al een paar jaar in Bhutan woont vertelt over de cultuur daar. Stress is een vrij onbekend fenomeen en burn-out bestaat al helemaal niet. Men zegt ook dat het boeddhistische Bhutan het meest gelukkige land ter wereld is. Wat de vrouw opviel, was dat Bhutanezen zich niet verantwoordelijk voelen. Niet verantwoordelijk voor hun werk, hun kinderen of gezin. Ze zijn nooit bezig met ‘de volgende stap’ (in hun leven of carrière) en er wordt veel gelummeld. Blijkbaar resulteert dat in heel relaxed leven en werken. En zonder dat nu een ‘beter’ model te vinden dan onze westerse ideeën van verantwoordelijkheid (want dan ruilen we het ene concept in voor het andere) zag ik hier iets in. Iets wezenlijks. Geen trucje of nieuw streven.
Wat ik zag is dat wij in onze cultuur verantwoordelijkheid menen te hebben waar dat in wezen onmogelijk is.
Wij leven met het misverstand dat wij persoonlijk verantwoordelijk zijn voor het resultaat van onze inspanningen op het werk of anderszins. Wij denken dat wij persoonlijk verantwoordelijk zijn voor hoe onze kinderen ‘opdrogen’ of voor het al dan niet afkrijgen van opgedragen werkzaamheden. En dat misverstand, dat idee, resulteert in heel veel nadenken, angst, controledrift en sturingsdrang. Stress en burn-out.
Als ik terugkijk op mijn leven tot nu toe (en dat doe ik alleen om het misverstand op te helderen!) kan ik ook makkelijk herkennen dat ik heel erg mijn best heb gedaan, en dan lukte wat ik wilde of niet. Ik constateer dat ik soms veel nadacht, en dan vond ik een oplossing of niet. Ik herinner me dat ik vaak bang was, en dan gebeurde er iets of niet. Ik weet nog dat ik stuurde en controleerde en dan deed ‘de ander’ wat ik wilde en verwachtte of niet.
Leven ontvouwde zich gewoon. Ik had er niets mee te maken, al leek dat nog zo waar. Sterker nog, het hele idee van een ‘ik’ die het moest regelen bleek een misverstand. Een gedachte. Een illusie.
Gooi dus de allernieuwste ideeën en adviezen over ‘bewust meer tijd nemen om niets te doen’ of ‘ontspannen ouderschap’ of ‘leven in het nu’ of ‘me-time’ ook maar overboord. Al zou dit allemaal zomaar vanzelf kunnen gebeuren. Als bijverschijnsel van inzicht in hoe het leven echt werkt en altijd al gewerkt heeft. Ook zonder ‘jouw’ inmenging, gevoel (gedachte!) van verantwoordelijkheid of druktemakerij over uitkomsten. Of het gebeurt niet, simpelweg omdat het niet (meer) nodig is.
Wij praten hier trouwens over op verschillende Shiftdagen de komende maanden. Je bent welkom!
