Een lieve kennis die door India reist deelt op Facebook de prachtige foto’s die ze daar maakt. Van mensen en gebouwen, van bloemen en dieren, van rituelen en symbolen. Op één van die foto’s stond een swastika. Een symbool dat je daar overal tegenkomt. Ik herinner me dat ik vorig jaar, op mijn eigen India avontuur, in eerste instantie verbaasd naar de tientallen swastika’s in één van ‘onze’ ruimtes in het retreatcentrum keek. Onmiddellijk realiseerde ik mij dat de betekenis die het voor mij had (Tweede Wereldoorlog, nazi’s!) hier totaal niet speelde. Het symbool had in dit deel van de wereld, in deze cultuur, een heel andere betekenis.
Op Wikipedia vinden we het volgende: ‘De swastika, ook wel bekend als het hakenkruis, is een symbool in de vorm van een kruis met aan alle uiteinden een haak. Het is een in de loop van de geschiedenis vaak gebruikt teken in allerlei culturen wereldwijd en staat in het algemeen voor levenskracht, geluk of heiligheid. Zo is het een van de heiligste tekens in het hindoeïsme en jaïnisme en wordt het ook gebruikt in het boeddhisme. Het symbool komt echter ook voor op vroegchristelijke graftomben in de catacomben bij Rome, op Griekse en Romeinse mozaïekvloeren uit de oudheid en op houten klompen van Noorse Vikingen uit de vroege middeleeuwen. In de jaren voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het hakenkruis ook door de nazi’s als symbool gebruikt. Sindsdien wordt het hakenkruis in westerse landen vooral hiermee geassocieerd, ondanks de zeer oude geschiedenis van het symbool zelf.’
Intrigerend om te ontdekken hoe de mens in de loop van de geschiedenis een paar streepjes zoveel verschillende betekenissen heeft gegeven. En een betekenis, hetgeen een gedachte is, levert zonder uitzondering een gevoel op. We doen in het dagelijkse leven (wat is dat eigenlijk?) vaak hetzelfde. We associëren een beeld, een uitspraak, een woord dat iemand tegen ons zegt of een gebeurtenis met een willekeurige, persoonlijke of culturele betekenis. En hup, daar is een gevoel. Van beledigd of geschokt zijn. Van gevleid of ontroerd zijn. Waar we het beeld, de uitspraak of de gebeurtenis vervolgens de schuld van geven. Maar streepjes betekenen van zichzelf niets. En dat geldt ook voor woorden en gebeurtenissen.
Begrijp me niet verkeerd, hoor. Je hoeft geen plant te worden. Geniet gerust van woorden die je als ‘vriendelijk’ beschouwt en gebeurtenissen die aansluiten bij jouw ideeën van leuk en gezellig. Maak lekker gebruik van hartjes en kruisjes of donderwolkjes in je communicatie. Maar weet, wanneer het wringt of schuurt bij jou van binnen, dat je ergens een persoonlijke betekenis aan hebt gegeven. En dat je dus lijdt onder je eigen betekenis; niet onder de woorden, het symbool of de situatie. In dat inzicht zit neutraliteit, ontspanning, helderheid en ruimte voor een frisse respons.
