Afgelopen winter las ik op een dag een verhaaltje over het weer. Het KNMI schreef: het is deze week ongebruikelijk koud maar er is geen sprake van een koudegolf. In dat geval moeten er in De Bilt minstens vijf opeenvolgende ijsdagen zijn (maximumtemperatuur lager dan 0 °C), waarvan drie dagen met strenge vorst (minimumtemperatuur lager dan -10 °C). Weliswaar waren er vanaf zondag ijsdagen, maar de minimumtemperatuur bleef alle dagen boven de -10 °C. Hoe bijzonder zijn koudegolven, en hoe gevoelig zijn koudegolven voor de opwarming van het klimaat?
Daar gingen de deskundigen van het KNMI zich in verdiepen, vermoed ik. Aan de hand van weermodellen. Gebaseerd op wat er zich heeft afgespeeld in de jaren die achter ons liggen. Verlangend naar inzicht en de juiste voorspellingen.
En dit deed mij denken aan wat we wel doen, als mens, in alle onschuld, over de bewegingen in onze psyche. Laten we in plaats van ‘kou’ eens even ‘angst’ nemen als gespreksonderwerp. Daarover zouden we dan als volgt over kunnen schrijven of verslag van doen: ik ben deze week ongebruikelijk bang maar er is geen sprake van een paniekaanval. In dat geval moeten er in mijn lijf minstens vijf opeenvolgende dagen zijn waarop ik angst voel, waarvan drie dagen met grote paniek. Weliswaar waren er vanaf zondag wat krampen in de maag, een toegeknepen keel en trillende handen, maar het bleef alle dagen nog net hanteerbaar. Hoe bijzonder zijn angstaanvallen, en hoe gevoelig ben ik voor angststoornissen gezien mijn aanleg en het gebruikelijke verloop van deze aandoening?
Ik vermoed dat kennis van weerpatronen het weer niet verandert. Analoog hieraan, en dan gaan we van de meteorologie naar de psychologie: kennis van gedachten/gevoelspatronen veranderen de gedachten en gevoelens niet. Al schrijven we er dikke boeken over vol, richten we er instituten voor op, maken we er modellen voor en van en monitoren we de boel voortdurend.
Uit de wens grip te krijgen op het weer en de voorspellingen, missen we dat weer zich gewoon afspeelt. En dit geldt ook voor de psychologie en de psyche. We hebben boeken vol theorieën en labels, maar missen dat de menselijke ervaring zich simpelweg afspeelt.
Het weer. Je kleedt je erop, of danst in de regen. Je verhuist naar een klimaat dat je aangenaam vindt of hebt er totaal geen belangstelling meer voor. Ervaart de kou, de warmte en neerslag eenvoudigweg zonder verzet of oordeel (en dat is iets anders dan het ‘verdragen’). Het weer kunnen we niet veranderen, al wordt er wel druk gewerkt aan manipulatie.
De (bewegingen in de) psyche. Je houdt er een beetje rekening mee of geeft je er simpelweg aan over. Je vermaakt jezelf met wat jij inspirerend vindt, maar het kan ook zijn dat die bewegingen je niet eens meer interesseren. Dan ervaar je angst en woede en irritatie zonder verzet of oordeel (en dat is iets anders dan het ‘verdragen’). Stuk makkelijker dan proberen je gedachten en gevoelens te veranderen of manipuleren.
Leuke analogie? Dan ronden we ‘m af met de ‘stap verder’: wat je werkelijk bent, je ware natuur, is de lucht waar elk weertype zich tegen afspeelt.
Afbeelding van David Mark via Pixabay
