Bovenstaande (ouderwetse?) term werd wel gebruikt om aan te geven dat een relatie verbroken is zonder dat iemand, of zonder dat één van de ‘partijen’, daar schuld aan had. Alsof je dat objectief kunt meten en alsof er überhaupt zoiets als schuld bestaat, maar goed.
Toen ik deze term laatst ergens zag staan, las ik ‘m ineens heel anders. Ik zag het als je afgescheiden voelen van de Universele Mind, wat óók zo onschuldig ontstaat. Het idee, de verkramping, de stuip van ‘ik’. De hardnekkige illusie en ervaring van de ‘persoon’ als losstaand figuurtje in de wereld.
Sommige neuropsychologen zeggen dat het ‘ik-idee’ een gedachte is in de linkerhersenhelft. De orthopedagogie noemt eenkennigheid bij babies als begin van het ‘ik-idee’. Andere stromingen beweren dat rond een jaar of anderhalf het lichaam-geest systeem begint te verkrampen in die aanname. Of: op het moment dat het kind ‘ik’ gaat zeggen in plaats van zijn of haar naam. Een aantal van mijn gesprekspartners herinneren zich een moment in hun jeugd waarop plotseling het vreselijk beangstigende, verdrietige en eenzame idee binnenviel dat zij verantwoordelijk waren voor hun ‘eigen leven’ (niet te doen; gelukkig werkt het ook niet zo).
In een conversatie fantaseerde ik laatst dat het (woordloze) idee of de verkrampte ervaring van afgescheidenheid misschien al veel eerder ontstaat. Misschien al bij de conceptie. Als twee cellen samensmelten en het magische Leven het begin van een mensje creëert. Wie zal het zeggen?
En deze mijmering leek voor mij op dat moment nuttig omdat we zo vaak en zo makkelijk de ‘schuld’ op ons nemen van de menselijke ervaring. Van (het geloven van) zo’n idee.
Dan zeggen we bijvoorbeeld: “hè, nu zit ‘ik’ toch weer in mijn persoonlijke mind/ in de vorm!” Of: “hè, nu heb ik wéér van die angstige gedachten, waarom vergeet ik nou elke keer dat ik geen poppetje in de wereld ben?” Of: “hè, het lukt me gewoon niet om van mijn somberheid af te komen!” (zijn allemaal ook ‘maar gewoon’ gedachten, hoor). Ik vroeg me af: hoe kun je nu schuldig zijn aan deze ‘vergissing’ als ‘ie spontaan en wie weet al heel ‘vroeg’ gebeurd is?* Wie is er verantwoordelijk voor deze creatie?
Niemand. En dat mag je letterlijk nemen.
*zou dat de ‘original sin‘ uit de Bijbel zijn? Geen zonde die je hebt begaan, maar een vergissing die spontaan in het systeem van lichaam en geest is ontstaan? Zoals ALLES eigenlijk spontaan en vrij vorm aanneemt in het vormloze? Just wondering 🙂
Afbeelding van Gerd Altmann via Pixabay
