Ik las een Tweet die verwees naar een artikel in een Belgisch blad. Het had de titel ‘het is lastig om lelijk te zijn‘. De vrouw die daarin aan het woord was, droeg in haar eigen optiek een zware last met zich mee. Die van lelijkheid. En het eerste wat in mij opkwam was de vraag:’hoe weet je dat? Hoe wéét je dat je lelijk bent? Wat IS dat?’
En ja, natuurlijk, ik ken het begrip ‘schoonheidsideaal’ en andere termen en beschrijvingen. Ik weet dat we normen en maatstaven hebben bedacht. En elkaar daar op afrekenen. Maar ook; dat ze dus bedacht zijn. Dat die normen en maatstaven in elke cultuur en elk tijdperk anders zijn. Ik realiseerde me daarbij dat één van de dingen die voor mij ongemerkt en vanzelf veranderd zijn het ‘in de spiegel kijken’ betreft. Dat gebeurt veel minder frequent dan vroeger en ook met een compleet ander uitgangspunt. Meer praktisch, minder oordeel, meestal vergeet ik ’t na het ochtendritueel.
Verderop in het artikel staat een geruststellende uitspraak te lezen: ‘schoonheid maakt niet gelukkig, ze is vergankelijk.’ Wellicht geeft dat idee tijdelijk opluchting. We zeggen ook wel eens zo mooi, in het Engels, ‘beauty is in the eye of the beholder‘ om aan te geven dat het maar net is wie er kijkt en hoe er gekeken wordt, en ook dát kan relativeren, maar dat is niet de insteek van dit blog. Want daarmee hebben we slechts een tijdelijk doekje voor het bloeden gevonden met een ‘betere’ gedachte in het kader van schoonheid en lelijk zijn, en ik hoop dat er hier iets fundamentelers te zien is.
De vraag die gesteld kan worden luidt: wat bedoel je met schoonheid? Wat IS het? Hoe stel je het vast? Wie heeft er de waarheid in pacht omtrent dit concept? Bestáát het wel buiten oordelen, vergelijkingen, metingen en culturele of tijdsgebonden opvattingen (buiten het denken, dus)?
En nu we toch samen kijken: wat versta je onder gelukkig zijn? En hoe wéét je of je gelukkig of depressief bent? Wat IS dat? Hoe stel je het vast? Wie heeft er de waarheid in pacht omtrent dit concept? Bestáát het wel buiten oordelen, vergelijkingen, metingen en culturele opvattingen (buiten het denken, dus)?
Ik zou niet tevreden zijn met de snelle, voor de hand liggende en vaak geoefende antwoorden als ‘het voelt zo’ of ‘ik ervaar het zo’ of ‘het is zo’. Laten we verder kijken dan dat en nieuwsgierig worden naar de vraag of het niet allemaal bedacht is. Waar voor mij uit volgt dat ik me er niet mee bezig hoef te houden. En gewoon leef in (of als?) de huidige ervaring.
En als het idee van ‘lelijk’ zijn een gedachteconstructie is, zou het dan ook gelden voor andere dingen waarvan je denkt dat ze lastig zijn? Zou het kunnen zijn dat je lasten draagt die uit gedachten bestaan? Kijk zelf, en kijk goed.
