Voor de ingang van de supermarkt staat een vader met twee kleine kinderen. De oudste, een jongetje van een jaar of vier, heeft een ijsje in zijn hand. Het is warm, er is een worsteling van de vader met de baby in het wagentje en er valt een bolletje ijs op de grond. Het jongetje kijkt er beteuterd naar. De verhitte vader wendt zich geïrriteerd tot de kleuter. “Wat DOE je nou?” snauwt hij.
Het jongetje kijkt hem bedroefd en een beetje benauwd aan en geeft geen antwoord. “Wat doe JIJ nou?” vraagt de vader nog wat harder en nadrukkelijker dan de eerste keer. Alsof zijn zoon hem niet gehoord heeft, in plaats van dat er gewoon geen antwoord is op deze vraag. De blauwe kijkers vullen zich met tranen. Mijn hart breekt in duizend stukjes boven mijn winkelwagen.
In gedachten troost ik de kleine met de woorden:’dingen gebeuren gewoon, lieverdje. Daar kunnen wij niets aan of tegen of mee doen. Je bent niet schuldig of verantwoordelijk. Ook niet voor de dingen die zogenaamd ‘goed’ gaan en waar je lof voor ontvangt.’ En geef ‘m een dikke knipoog voor ik me omdraai om boodschappen te gaan doen.
Het voorval spookte later nog wat door mijn hoofd, omdat het zo’n duidelijke illustratie was van wat we gewend zijn te doen: elkaar en onszelf de schuld (of alle lof!) geven van dingen die gebeuren. Van het leven dat zich afspeelt. Met onhandige knuistjes en vallende ijsjes, met misverstanden binnen relaties, met hoge cijfers op een rapport, met een angstig gevoel dat voorbij komt, met een project dat niet loopt zoals bedacht en gewenst, met een zeer succesvolle (?) carrière, met een klimaat dat verandert, met een positieve instelling, met tien kilo meer of minder lichaamsgewicht, met een ‘fout’ die gemaakt wordt, met een prachtige prestatie die geleverd wordt.
En dat uitgangspunt van persoonlijke verantwoordelijkheid en schuld (of lof!) klopt gewoon niet. Daarom is het ook zo pijnlijk, denk ik zelf.
Het leven gebeurt. Door ons heen. Één vormloze energie neemt alle vormen oftewel ervaringen aan die er zijn. En die vormen creëren vervolgens niet allerlei ervaringen! Er was vallend ijs. Niet een jongetje dat door zijn onhandig- en onoplettendheid een bolletje uit een bakje deed glijden. En als we nog zo klein zijn, wéten we dit ergens. Daarom kúnnen die hummels ook helemaal niets met dergelijke vragen en beschuldigingen. Er is nog geen idee van een ‘ik’ dat de dingen verkeerd of heel goed kan doen. Dat leren we aan, door uitspraken zoals de vader deed.
In alle onschuld natuurlijk, want deze man had blijkbaar óók maar geleerd dat je persoonlijk verantwoordelijk bent voor alles wat er gebeurt. Voor alles wat JIJ! DOET! volgens het heersende paradigma. Dat jij dat ook kunt en MOET sturen. En dan wordt het leven lastig en eng. Komt er onzekerheid, gevoelens van schuld of trots en de behoefte aan controle.
Het universele besef van de onpersoonlijke (en oneindig liefdevolle!) aard van dit leven raakt een beetje of volledig ondergesneeuwd door ons geloof in persoonlijk handelen en verantwoordelijkheid. Gelukkig is er een ander paradigma waar meer en meer mensen zich zomaar in lijken te verdiepen. Een terugkeer naar de eenvoud, rust, onpersoonlijke wijsheid en liefde.
Waarin alles schijnbaar gebeurt, beweegt, verschijnt en verdwijnt en het blijft lijken alsof ‘ik’ dat doe en schuldig of te prijzen ben.
