Vorige week las en hoorde ik een aantal verhalen waar ik diep van onder de indruk was. Een artikel in het nrc en diverse gesprekken deden mij voor de zoveelste keer beseffen hoezeer onze ideeën over geestelijke gezondheid aan een radicale omwenteling toe zijn. Geen oude wijn in nieuwe zakken, geen nieuwe therapieën of theorieën, maar een compleet ander paradigma. Natuurlijk dragen wij bij Shift Academy daar hopelijk al een steentje aan bij, maar wat ik las en hoorde leek het een frisse urgentie te geven.
Ik hoorde zomaar (gek genoeg) woorden van Koning Willem terug in mijn hoofd: “niet normaal maken wat niet normaal is” en legde die over de oude psychologie en psychiatrie heen (ik generaliseer voor het gemak even, want er zullen heus veel uitzonderingen en uitzonderlijk goede therapeuten zijn). De woorden van Willem werden: niet abnormaal maken wat natuurlijk is. Of, anders omschreven: niet een ziekte maken van de natuurlijke en tijdelijke bewegingen in de menselijke ervaring.
Want dat is wat er nu nog te vaak gebeurt. ‘Negatieve’ gevoelens en de gedragingen die daaruit volgen worden eerst als onwenselijk gelabeld (waardoor ze niet ‘verwerkt’ worden, maar langer blijven hangen in die weerstand) en vervolgens tot afwijking en geestelijke ziekte gebombardeerd. En dan wordt er met zachte drang en ook wel harde dwang geprobeerd de ‘patiënt’ tot andere gedachten, betere gevoelens en ‘normaal’ gedrag te manipuleren. Sommige reguliere behandelingen van anorexia en andere eetstoornissen zijn er een goed voorbeeld van.
In plaats daarvan zouden we kunnen beseffen dat er sombere gedachten zijn die een depressief gevoel met zich meebrengen. Dat er bange gedachten bestaan die voor een angstig gevoel zorgen. Zoals er ook vrolijke gedachten voorkomen, die een vrolijk gevoel opwekken. Daar maken we dan geen ziekte van, tenzij we het het gehalte vrolijkheid ‘veel te overdreven’ vinden. Al die gedachten en gevoelens zijn van zichzelf volkomen natuurlijke bewegingen die we met rust mogen laten zodat ze kunnen doorstromen (gewoon voelen, niets mee of tegen doen). En dat is ook mogelijk als we niet langer bang zijn voor die menselijke ervaring; als we dit ‘systeem’ gaan snappen.
Dit begrijpen, of eigenlijk realiseren, kun je alleen voor jezelf doen, niet voor een ander. En zodra je die realisatie hebt, kun je vanuit dat Weten leven. Communiceren en relateren. Een medemens en tegelijkertijd een baken van licht zijn. Als je weet hoe het werkt, kun je ZIJN met alles wat de ander aan je voorlegt, qua gedachten en gevoelens. Of met wat de ander vertoont (qua gedrag). Vanuit een diep besef dat er alleen maar heelheid is, al vertellen gedachten iets heel anders. Luisterend, zoals de vader in het interview voorstelt.
Dat is een totaal ander uitgangspunt dan een medemens ervan willen overtuigen dat er iets mis met hem of haar is en dat hij of zij niet bang of somber hoeft of mag zijn. Dat doet helemaal niets en werkt vaak zelfs contraproductief. De ander voelt zich niet serieus genomen, niet gehoord en niet begrepen. Gaat ook geloven dat er iets mis is met zijn of haar psyche (want de deskundige zegt het). De tot patiënt gebombardeerde medemens zet de hakken in het zand en volhardt in het gedrag.
Mocht dit in jouw omgeving gebeuren; kijk dan maar even goed naar deze vraag: waarom willen we een medemens op andere gedachten en gevoelens brengen? Waar komt die drang tot fiksen vandaan? Zijn we per ongeluk zélf bang dat het ‘mis’ gaat? Zijn we zelf in alle onschuld afgedreven van het besef van Heelheid?
Al tien jaar voel ik me soms een roepende in de woestijn (ook maar een idee, hoor) met de inzichten die ik opgedaan heb in het kader van eetstoornissen. Maar de laatste tijd gaan steeds meer psychologen en psychiaters ook twijfelen aan het nut van problematiseren en medicaliseren van de menselijke ervaring en het onder dwang beïnvloeden van gedrag. Gelukkig maar.
Zullen we de menselijke ervaring weer zien voor wat ‘ie is? Begrijpen dat het een oneindige stroom van energie is, verschijnend als ups en downs, in de ruimte van onze ware natuur? Zullen we dat niet pathologiseren? Te beginnen bij onszelf? En dan, maar dat is onvermijdelijk als we het zelf snappen, graag héél snel zien voor de kinderen waar we zorg voor dragen? Fijn.
Als je daarbij begeleiding wenselijk vindt; bel of mail ons gerust.
